Je weg vinden in het hoger onderwijs als een student met een beperking
Wil je een hoger onderwijssysteem inclusief noemen, dan moet er sprake zijn van een barrière vrije toegankelijkheid, waarmee je hoger onderwijs ook beschikbaar maakt voor studenten met een beperking, in tegenstelling tot het basis- en voortgezet onderwijs is er in Nederland namelijk geen apart 'speciaal onderwijs' voor deze groepen.
Gelukkig is de bewustwording groeiende en de daarbij behorende inzet voor inclusiviteit in het onderwijs. Technologische ontwikkelingen hebben een enorme impact gehad op de toegankelijkheid voor studenten met visuele of auditieve beperkingen. Daarnaast hebben bijvoorbeeld virtuele leerplatforms de flexibiliteit vergroot voor studenten met mobiliteitsproblemen of gezondheidsbeperkingen.
Expertisecentrum Inclusief Onderwijs
Ondanks positieve ontwikkelingen zijn er nog steeds uitdagingen. In november 2023 verscheen namelijk een rapport vanuit het Expertisecentrum Inclusief Onderwijs (ECIO) dat nog veel tekortkomingen schetst. Fysieke toegankelijkheid kan een obstakel zijn op vooral oudere campussen waar de infrastructuur mogelijk niet voldoende is aangepast. Voor studenten in een rolstoel moet een gebouw fysiek toegankelijk zijn, slechte toegankelijkheid belemmert de mobiliteit van studenten met fysieke beperkingen en beïnvloedt hun algehele ervaring op de universiteit. Deze toegankelijkheid kan gaan om eenvoudige aanpassingen zoals drempelhulpen, liften, hellingbanen/oprijplaten en toiletten. In nieuwe schoolgebouwen zijn deze voorzieningen standaard aanwezig. Onderwijsinstellingen zullen bij oudere gebouwen nog vaak aanpassingen moeten doen voor rolstoelgebruikers.
Ruim een derde van de studenten in het hoger onderwijs heeft een handicap of psychisch probleem. De studenten om wie het gaat - van mensen met een fysieke beperking tot studenten met psychische problemen - ervaren vaak belemmeringen in hun studie, zegt het ECIO. In het studiejaar 2021-2022 zei 8 procent van de eerstejaarsstudenten met een beperking op universiteiten dat ze zich belemmerd voelen. In het hbo was dat cijfer 12 procent. Deze belemmeringen variëren van onduidelijke/ontoegankelijke informatie, een gebrek aan kennis bij onderwijsprofessionals, , aansluiting vanuit het MBO/VWO, fysiek ontoegankelijke gebrouwen en weinig bewustzijn rondom studeren met een beperking. Het ECIO hoopt dat zaken als rolstoeltoegankelijkheid snel worden geregeld waar dat nodig is, en dat er aansluitend ook meer ondersteuning wordt ontwikkeld voor individuele studenten met specifieke problemen.
Studietoelage
Een andere ontwikkeling is de studietoelage. Pas vanaf april 2022 krijgen studenten met een medische beperking overal dezelfde studietoelage. Jongeren met een beperking kunnen deze aanvragen, omdat ze meestal niet in staat zijn naast hun studie te werken, zoals studenten zonder beperking. De hoogte van die toelage hing voordien af van de gemeente waar de student woont en kon variëren van 30-300 per maand. (studenten vanaf 18 jaar 150 euro per maand, vanaf 21 jaar 300 euro)
Bouwbesluit
Openbare gebouwen zoals onderwijsinstellingen moeten voldoen aan het bouwbesluit. Het bouwbesluit is zo ingericht, dat het een garantie geeft voor een basisniveau van toegankelijkheid. Gemeentes moeten het bouwbesluit handhaven en checken of openbare gebouwen aan de regels voldoen.
Hoewel er dus wel verbeteringen zijn, is er altijd ruimte voor verdere vooruitgang. Continue samenwerking tussen studenten, docenten, administratie en ondersteunende afdelingen is essentieel om ervoor te zorgen dat het onderwijssysteem steeds inclusiever wordt. Het creëren van een omgeving waarin studenten met beperkingen niet alleen toegang hebben tot educatieve middelen maar ook volledig kunnen deelnemen aan het studentenleven, draagt bij aan een rijke en diverse leeromgeving voor alle betrokkenen.
Lees hier de De Staat van Inclusief Onderwijs anno 2023