De toegankelijkheid van Nederlandse stemlokalen; een evaluatie!

De toegankelijkheid van Nederlandse stemlokalen; een evaluatie!
7 december 2023
De toegankelijkheid van Nederlandse stemlokalen; een evaluatie!

De voorbereidingen van de verkiezingen houden ons elk jaar opnieuw bezig. Het informeren van gemeenten over passende oplossingen voor de toegankelijkheid bij stembureaus alsmede het monteren/plaatsen van verschillende drempelhulpen. Voor meer informatie kunt u een kijkje nemen bij de rubriek https://drempelhulpen.com/alle-drempelhulpen/stembureau-drempelhulpen of bij veel gestelde vragen, de antwoorden op de vragen over toegankelijke stembureaus eens doorlezen https://drempelhulpen.com/veelgestelde-vragen/toegankelijke-stembureaus/

Voor een gezonde democratie is toegankelijkheid bij verkiezingen van cruciaal belang. Toegankelijkheid zorgt ervoor dat alle burgers gelijke kansen hebben om hun stem uit te brengen en er niemand wordt uitgesloten. Over het algemeen worden verkiezingen en de bijbehorende stemlokalen als toegankelijk beschouwd in Nederland, maar ondanks verschillende inspanningen is er nog steeds ruimte voor verbetering. Dit blijkt ook dit jaar weer uit de eerste evaluaties en ervaringen, die inmiddels zijn gepubliceerd in de landelijke media. Voor de burger met een beperking is dit natuurlijk erg belangrijke informatie, wellicht net zo belangrijk als de uitslag van de verkiezingen.

Voor de afgelopen verkiezingen onderzocht de Open State Foundation (een onafhankelijke non-profit organisatie, die zich inzet voor transparantie bij de overheid) de barrierrièrevrijheid bij Nederlandse stembureaus en Nederland telde bij de recente verkiezingen bijna 10.000 stembureaus! In 234 van de 342 gemeenten waren alle locaties toegankelijk voor mensen met een beperking, dat gold echter niet voor meer dan 400 bureaus (verspreid over 108 gemeenten). De conclusie was dat ongeveer 1 op de 22 stembureaus de toegankelijkheid niet op orde had.

Hier volgen enkele voorbeelden van maatregelen die werden genomen door de verschillende gemeenten.

Zo zijn er verschillende gemeenten die werken  met drempelhulpen, zoals bijvoorbeeld Amsterdam, die zegt te zorgen voor "minimaal hoogteverschil tussen de stoep en de ingang en bij verdere drempels in de stembureaus." Enkele gemeenten die ook drempelhulpen plaatsen zijn: Wageningen, Rotterdam, Alkmaar, Enschede, Gouda, Eindhoven, Breda en Alkmaar.

Eemsdelta, Den Haag, Midden-Groningen, Leeuwarden en Utrecht regelen invalidentoiletten bij de stemlokalen. "Wij vinden het belangrijk dat iedereen kan komen stemmen. Het zit hem vaak in kleine dingen. Een invalidentoilet werkt drempelverlagend", legt Utrecht uit.

Door Enkele gemeenten, waaronder Enkhuizen, Schiedam en Eindhoven worden  hellingbanen naast/over trappen geplaatst.

Een ander voorbeeld is Omroep Gelderland; die deed een analyse waaruit bleek dat in negentien Gelderse gemeenten niet alle stemlokalen toegankelijk waren. In 32 Gelderse gemeenten zijn wel alle stemlokalen toegankelijk. Een van die gemeenten is Berg en Dal, die speciaal voor de verkiezingen aanpassingen deed aan een aantal panden door bijvoorbeeld een drempelhulp te plaatsen. Toch ziet ook gemeente Berg en Dal nog wel ruimte voor verbeteringen. Zo hebben daar bijvoorbeeld niet alle stemlokalen een invalidentoilet of voorzieningen voor mensen met een visuele beperking.

De gemeente Harderwijk laat de toegankelijkheid onderzoeken door een extern bureau. Met dit onderzoek wil het college van burgemeester en wethouders duidelijk krijgen welke behoeften er leven bij inwoners van de gemeente en welke hindernissen ze ervaren bij een bezoek aan een stemlokaal.

Onder meer Leeuwarden, Alphen aan den Rijn en Veenendaal hebben extra brede stemhokjes voor rolstoelen en scootmobielen. Ook zijn er gemeenten die voor mensen met een beperking speciaal vervoer regelen voor de verkiezingen (naar het stembureau en terug). Dit gebeurt onder meer in Nijmegen, Groningen, Arnhem, Sittard-Geleen en Tilburg.

Gemeenten moeten er sinds 2019 voor zorgen dat alle stembureaus toegankelijk zijn voor mensen met een beperking. Zo moet elk lokaal minstens een stemhokje met een verlaagd schrijfblad hebben, voor mensen in een rolstoel. Ook moet er zo dicht mogelijk bij de ingang een parkeerplaats voor gehandicapten zijn. Obstakels moeten worden weggehaald. Als dat toch niet lukt, moeten gemeenten aan hun gemeenteraad uitleggen om welke bureaus het gaat en waarom die niet toegankelijk zijn.